PIII Chapter 1

Tiếng Việt

Trần Trọng Kim
Việt Nam Sử Lược
Phần III : Tự Chủ Thời-Đại (Thời Kỳ Thống Nhất)
PIII-Chương 1
NHÀ NGÔ

(939-965)

  1. Tiền Ngô-Vương
  2. Dương Tam Kha
  3. Hậu Ngô-Vương
  4. Thập-Nhị Sứ-Quân

1. TIỀN NGÔ VƯƠNG (939-965)

Năm kỹ-hợi (939) Ngô Quyền xưng vương, đóng đô ở Cổ Loa (thuộc huyện Đông-anh, tỉnh Phúc-yên). Ngô-vương đặt quan chức, chế triều-nghi, định phục-sắc và chỉnh đốn việc chính-trị trong nước, chí muốn dựng nghiệp lâu dài, nhưng chỉ làm vua được có 6 năm, đến năm Giáp Thìn (944) thì mất, thọ 47 tuổi.

2. DƯƠNG TAM KHA (945-950).

Ngô-vương trước lấy con Dương diên Nghệ là Dương-thị lập làm vương-hậu; đến lúc mất, vương uỷ- thác con là Ngô xương Ngập cho Dương tam Kha là em Dương-hậu. Dương tam Kha bèn cướp lấy quyền của cháu, tự xưng là Bình-vương.

Ngô xương Ngập thấy biến, chạy trốn sang Nam-sách (thuộc Hải- dương) vào ẩn ở nhà Phạm Lịnh-công ở Trà-hương (huyện Kim-thành). Tam Kha sai quân đi đuổi bắt. Phạm Lịnh-công đem vào dấu trong núi. Dương tam Kha bắt em Ngô xương Ngập là Ngô vương Văn nuôi làm con nuôi.

Năm Canh-Tuất (905) có dân ở tại thôn Thái-bình (thuộc Sơn-tây) làm loạn. Dương tam Kha sai Ngô xương Văn cùng với tướng là Dương cát Lợi và Đỗ cảnh Thạc đem quân đi đánh. Đi đến Từ-liêm, Ngô xương Văn mưu với hai tướng đem quân trở về bắt Dương tam Kha.

Ngô xương Văn nghĩ tình cậu cháu không nỡ giết, chỉ giáng xuống làm Trương Dương-công.

3. HẬU NGÔ VƯƠNG (950-965)

Ngô vương Văn bỏ Dương tam Kha đi rồi, xưng là Nam-tấn-vương và sai người đi đến làng Trà-hương rước anh là Ngô xương Ngập về cùng coi việc nước. Ngô xương Ngập về xưng là Thiên-sách-vương. Cả hai anh em làm vua, sử gọi là Hậu Ngô-vương.

Làm vua được ít lâu, Thiên-sách vương đã toan giữ lấy quyền một mình, nhưng đến năm giáp-dần (965) thì mất.

Thế lực nhà Ngô lúc bấy giờ mỗi ngày một kém, giặc-giã nổi lên khắp cả mọi nơi. Nam tấn-vương phải thân chinh đi đánh dẹp. Khi đi đánh giặc ở hai thôn Thái-bình, không may bị tên bắn chết. Bấy giờ là năm Ất-Sửu (965), Nam-tấn-vương làm vua được 15 năm.

4. THẬP NHỊ SỨ QUÂN (945-967)

Từ khi Dương tam Kha tiếm-vị rồi, những người thổ-hào ở các nơi như bọn Trần Lãm, Kiểu công Hãn v.v... đều xướng lên độc lập, xưng là Sứ-quân. Về sau Nam-tấn-vương đã khôi phục được nghiệp cũ, nhưng mà các sứ-quân vẫn không chịu về thần-phục. Bởi vậy nhà vua cứ phải đi đánh dẹp mãi, mà không yên được. Đến khi Nam-tấn-vương bị giặc bắn chết, thì con Thiên-sách-vương là Ngô xương Xí lên nối nghiệp, nhưng thế nhà vua lúc ấy suy-nhược lắm, không ai phục-tùng nữa. Ngô xương Xí về đóng giữ đất Bình-kiều. Tướng nhà Ngô là Đỗ cảnh-Thạc cũng giữ một chỗ xưng là Sứ-quân.

Lúc bấy giờ trong nước có cả thảy 12 Sứ-quân, gây ra cảnh nội loạn kéo dài đến hơn 20 năm. Mười hai Sứ-quân là:

  1. Ngô xương Xí giữ Bình-kiều (nay là làng Bình-kiều, phủ Khoái-châu, Hưng-yên).
  2. Đỗ cảnh Thạc giữ Đỗ-động -giang (thuộc huyện Thanh-oai).
  3. Trần Lãm, xưng là Trần Minh-công giữ Bố-hải-khẩu (Kỳ-bố, tỉnh Thái-bình).
  4. Kiểu công Hãn, xưng là Kiểu Tam-chế giữ Phong-châu (huyện Bạch-hạc).
  5. Nguyễn Khoan, xưng là Nguyễn Thái-bình giữ Tam-đái (phủ Vĩnh Tường).
  6. Ngô nhật Khánh, xưng là Ngô Lãm-công giữ Đường-lâm (Phúc-thọ, Sơn-tây).
  7. Lý Khuê, xưng là Lý Lang-công giữ Siêu-loại (Thuận-thành).
  8. Nguyễn thủ Tiệp, xưng là Nguyễn Lịnh-công giữ Tiên-du (Bắc-ninh).
  9. Lữ Đường, xưng là Lữ Tá-công giữ Tế-giang (Văn-giang, Bắc-ninh).
  10. Nguyễn Siêu, xưng là Nguyễn Hữu-công giữ Tây-phù-liệt (Thanh-trì, Hà-đông).
  11. Kiểu Thuận, xưng là Kiểu Lịnh-công giữ Hồi-hồ (Cẩm-khê, Sơn-tây).
  12. Phạm bạch Hổ, xưng là Phạm Phòng át giữ Đằng-châu (Hưng-yên).

Những Sứ-quân ấy cứ đánh lẫn nhau, làm cho dân-gian khổ-sở. Sau nhờ có ông Đinh bộ Lĩnh ở Hoa-lư đem quân đi đánh, mới dẹp xong cái loạn sứ-quân, đem giang-sơn lại làm một mối,và lập nên cơ nghiệp nhà Đinh vậy.

English

Tran Trong Kim
A Brief History of Vietnam
Part III: The Age of Autonomy (The Unified Period)
PIII-Chapter 1
THE NGO DYNASTY

(939-965)

  1. Pre-Ngo-Vuong
  2. Duong Tam Kha
  3. Later Ngo-Vuong
  4. Twelve Warlords

1. KING NGÔ VƯƠNG (939-965)

In the year of the Pig (939), Ngo Quyen proclaimed himself king and established his capital in Cổ Loa (in Đông-Anh district, Phúc-Yên province). King Ngô appointed officials, instituted court rituals, established uniforms and rectified domestic politics, with the intention of establishing a long-term career, but he was only king for 6 years, and died in the year Giáp Thìn (944) at the age of 47.

2. DUONG TAM KHA (945-950).

King Ngo first took Duong Dien Nghe's daughter, Duong Thi, and established her as queen; when he died, he entrusted his son Ngo Xuong Ngap to Duong Tam Kha, the younger brother of Queen Duong. Duong Tam Kha then usurped his nephew's power and proclaimed himself King Binh.

Seeing the chaos, Ngo Xuong Ngap fled to Nam Sach (in Hai Duong) and hid at Pham Linh Cong's house in Tra Huong (Kim Thanh district). Tam Kha sent troops to chase and capture her. Pham Linh Cong hid her in the mountains. Duong Tam Kha captured Ngo Xuong Ngap's younger brother, Ngo Vuong Van, and raised him as his adopted son.

In the year Canh Tuat (905), people in Thai Binh village (in Son Tay) rebelled. Duong Tam Kha sent Ngo Xuong Van, along with generals Duong Cat Loi and Do Canh Thac, to lead troops to fight. Arriving at Tu-liem, Ngo Xuong Van conspired with two generals to bring troops back to capture Duong Tam Kha. Ngo Xuong Van thought of the relationship between uncle and nephew and could not bear to kill him, so he only demoted him to Truong Duong-cong.

3. KING OF LATER NGO (950-965)

King of Ngo Van abandoned Duong Tam Kha, proclaimed himself King of Nam-tan-vuong and sent someone to Tra-huong village to invite his brother Ngo Xuong Ngap to come back and take care of the country. Ngo Xuong Ngap returned and proclaimed himself King of Thien-sach. Both brothers became kings, and history called them King of Hau Ngo.

After being king for a short time, King Thien-sach planned to keep the power alone, but in the year of Giap-dan (965), he lost it.

The power of the Ngo dynasty at that time was getting weaker and weaker, and bandits arose everywhere. King of Nam-tan-vuong had to personally lead the army to suppress them. While fighting the bandits in the two villages of Thai-binh, he was unfortunately shot and killed by an arrow. At that time, it was the year At-Suu (965), King of Nam-tan-vuong had been king for 15 years.

4. THE TWELVE WARRIORS (945-967)

Since Duong Tam Kha usurped the throne, local tyrants such as Tran Lam, Kieu Cong Han, etc., all raised their voices for independence, calling themselves the Warlords. Later, Nam Tan Vuong restored his old career, but the warlords still refused to submit. Therefore, the king had to keep fighting to suppress them, but could not find peace. When Nam Tan Vuong was shot dead by the enemy, Thien Sach Vuong's son, Ngo Xuong Xi, succeeded him, but the king was very weak at that time, and no one obeyed him anymore. Ngo Xuong Xi returned to guard Binh Kieu land. Ngo general Do Canh Thac also held a position and called himself the Warlord.

At that time, there were a total of 12 warlords in the country, causing internal chaos that lasted for more than 20 years. The twelve warlords were:

  1. Ngo Xuong Xi, guarding Binh Kieu (now Binh Kieu village, Khoai Chau district, Hung Yen).
  2. Do Canh Thac, guarding Do Dong Giang (Thanh Oai district).
  3. Tran Lam, calling himself Tran Minh Cong, guarding Bo Hai Khau (Ky Bo, Thai Binh province).
  4. Kieu Cong Han, calling himself Kieu Tam Che, guarding Phong Chau (Bach Hac district).
  5. Nguyen Khoan, calling himself Nguyen Thai Binh, guarding Tam Dai (Vinh Tuong district).
  6. Ngo Nhat Khanh, calling himself Ngo Lam Cong, held Duong Lam (Phuc Tho, Son Tay).
  7. Ly Khue, calling himself Ly Lang Cong, held Sieu Loai (Thuan Thanh).
  8. Nguyen Thu Tiep, calling himself Nguyen Linh Cong, held Tien Du (Bac Ninh).
  9. Lu Duong, calling himself Lu Ta Cong, held Te Giang (Van Giang, Bac Ninh).
  10. Nguyen Sieu, calling himself Nguyen Huu Cong, held Tay Phu Liet (Thanh Tri, Ha Dong).
  11. Kieu Thuan, calling himself Kieu Linh Cong, held Hoi Ho (Cam Khe, Son Tay).
  12. Pham Bach Ho, calling himself Pham Phong At, held Dang Chau (Hung Yen).

Those warlords kept fighting each other, causing misery to the people. Later, thanks to Mr. Dinh Bo Linh in Hoa Lu who led his army to fight, the warlord chaos was finally quelled, the country was reunited, and the Dinh dynasty was established.

← Back to Index